Muhiimada ok-sajiinta

 

Ma ogtahay in isbedel yar oo ku yimaada ogsajiinta hawada uu sababi karo musiibooyin weyn? Hadda, ogsajiintu waxay hawada kaga jirtaa qiyaastii 21%. Laakiin haddii ay kor ugu kici lahayd ilaa 22% ama 23%, waxay keeni lahayd in dab si fudud u kacayo meel kasta. Xitaa wax yar sida sigaar la shido ayaa noqon kara sabab uu dab xoog leh ku qarxo.

Marka heerka ogsajiintu kor u kaco, waxay si weyn u kordhisaa awoodda uu dabku ku kaco kuna fido. Tusaale ahaan, biriqaha cirka ka soo dhaca – sida kuwa ku muuqda sawirkan – halkii ay kaliya dhulka ugu dhici lahaayeen, waxay toos u hurin lahaayeen dab xoog leh. Magaalooyin dhan ayaa halis u noqon lahaa inay gubtaan iyadoo aan xitaa dab-demisyo helin waqti ay wax ku qabtaan.

Daraasado badan ayaa muujiyay in deegaanka sidaan isu bedeli lahaa haddii heerka ogsajiinta wax yar kaco. Dunida waxay noqon lahayd meel aad uga khatar badan sida ay hadda tahay. Tani waxay tusaale cad u tahay sida culeyska cilmigu u saaran yahay deegaanka, iyo sida ay muhiim u tahay in aan dhowrno isku-dheellitirka dabiiciga ah ee nolosheena taageera.

YeeLo hal hadaf oo kugaara

---

Sheeko: "Riyada Ayruush" 📸

Waxaa jirtay gabar yar oo la oran jiray Ayruush, waxayna ku nooleyd tuulo yar oo xeeb ah. Ayruush waxay lahayd hal riyo keliya — inay noqoto sawir-qaade caalami ah oo adduunka oo dhan lagu yaqaan.

Maalin kasta waxay ku dabaalan jirtay badda, sawirna ka qaadi jirtay qorraxda dhacaysa, kalluunka ciyaaraya, iyo doonyaha u dul sabbeynaya hirarka. Taleefankeeda duugga ah ayay ku qaban jirtay sawirrada, balse iyada ma aysan arkin baahida qalab cusub—waxay aaminsanayd in indhuhu yihiin kuwa ugu muhiimsan.

Dadka tuulada waxay mararka qaar u arki jireen inay tahay "gabar waalan" maxaa yeelay waxay waqti badan ku lumin jirtay sawir-qaadis halkii ay la shaqeyn lahayd hooyadeed ama suuqa u tegi lahayd. Laakiin Ayruush qalbigeeda wuxuu lahaa hal eray: “Hal maalin…”

Maalin maalmaha ka mid ah, nin dalxiise ah oo reer Yurub ah ayaa yimid tuulada. Markii uu arkay sawirrada Ayruush oo ay Facebook-ga ku baahiso, aad ayuu ula dhacay. Wuxuu weydiiyay cidda qaaday, markaasay Ayruush u sheegtay in iyadu tahay sawir-qaadaha.

Ninkii wuxuu u diray fursad wax-barasho oo lacag la’aan ah oo dalka Faransiiska ah. Qoyska way yaabeen, tuuladiina way amakaagtay—gabadha ay u arki jireen “waalan” ayaa noqotay qof caan ah.

Sanado yar gudaheed, Ayruush waxay noqotay sawir-qaade caan ah oo wargeysyada ugu waa weyn adduunka ka shaqeysa. Laakiin waligeed ma illaawin tuuladeedii iyo badda ay ka bilaawday.

Markii ay ku soo laabatay, waxay furtay xarun yar oo carruurta tuulada lagu baro sawir-qaadista, kuna dhiirrigelisa inay rumaystaan riyooyinkooda.

Dulucda sheekada: Ha quusan, riyadaada waxay noqon kartaa run—xitaa haddii aadan haysan qalab fiican ama dadka kugu hareeraysan aysan fahmin. Waxa muhiimka ah waa inaad adigu rumaysantahay.

Tartan

 Miisaankiisu waa 92 kiilo, wuxuuna kula sharadtamay in haddii uu dhulka dhigo uu siin doono $100, maadaama uu laba laab ka culus yahay. Laakiin taas kama badbaadin dibir gooyadii wiilka 47 kiilo ah, oo ku barbaaray caanaha geela iyo dhulka miyiga ah kaasoo inta lagday ku yiri: “Lacag kaama rabo, ee quursiga ayaa naftayda u diidayay ee safarkaaga sii wado.”

Casharka halkaan kujira waxa weeye in mararka qaar khibradda iyo waaya-aranimadu ay ka wanaagsnanyihiin awooda jireed. Cashar labaad waa quursiga oo masiirkiisu uu meel xun ku danbeeyo qofkii la yimaada.

axaa kaaga baxay?

Madaxweynayaashii Soomaaliya: Taariikh Kooban oo Qaran.

 

1. Aden Cabdulle Cusmaan (Aden Adde)

Madaxweynaha 1-aad ee Soomaaliya:

Xilka hayay: 1960 – 1967

Waxa uu ahaa: Aabbaha madax bannaanida Soomaaliya. Wuxuu ahaa madaxweynihii ugu horreeyay kadib markii Soomaaliya xornimada qaadatay.

Waxqabad: Dastuur cusub, dowlad dhisme, xiriir caalami ah.

---

2. Cabdirashiid Cali Sharmaarke

Madaxweynihii 2-aad ee Soomaaliya:

Xilka hayay: 1967 – 1969

Waxa uu ahaa: Hoggaan dublomaasi ah, nabad jecel.

Dhacdo xasuus mudan: Waxaa la dilay 1969, taasi oo sababtay in milatari la wareego xukunka.

---

3. Maxamed Siyaad Barre

Madaxweynihii 3-aad ee Soomaaliya (milatari):

Xilka hayay: 1969 – 1991

Waxa uu ahaa: Hogaamiye milatari ah oo ku yimid afgambi.

Waxqabad: Farta Soomaaliga la qorey, waxbarasho bilaash ah, dhisid waddooyin.

Dhacdooyin xun: Kacdoonno la dilay, colaado, dagaalkii Itoobiya (Ogaden), iyo burburkii dowladdii 1991.

---

4. Dowladihii KMG (Kumeel-gaarka ah):

1991–2004: Soomaaliya waxay ahayd dal aan dowlad rasmi ah lahayn. Waxaa jiray hoggaamiyeyaal kala duwan oo aan awood buuxda lahayn.

---

5. Cabdullaahi Yuusuf Axmed

Madaxweynihii 4-aad (KMG):

Xilka hayay: 2004 – 2008

Waxa uu ahaa: Hogaamiye hore oo Puntland kasoo jeeda.

Dhacdo: Dowladda KMG ah oo fadhigeedu ahaa Kenya iyo Baydhabo.

---

6. Shariif Sheekh Axmed

Madaxweynihii 5-aad:

Xilka hayay: 2009 – 2012

Waxa uu ahaa: Madaxweynihii hore ee DFKMG.

Waxqabad: La dagaalanka Al-Shabaab, dib-u-dhis dowladnimo.

---

7. Xasan Sheekh Maxamuud

Madaxweynihii 6-aad & 10-aad:

Xilka hayay: 2012 – 2017 & 2022 – hadda (markii labaad)

Waxa uu yahay: Aqoon-yahan, nabad doon.

Muddooyinkiisa: Dib u heshiisiin, xiriir diblomaasi, iyo amniga.

---

8. Maxamed Cabdullaahi Farmaajo

Madaxweynihii 9-aad:

Xilka hayay: 2017 – 2022

Waxa uu ahaa: Hogaamiye caan ku ah hadallo toos ah iyo isbeddel siyaasadeed.

Dhacdooyin: Muranno doorasho, dagaal siyaasadeed, iyo dadaallo amni.

---

9. Xasan Sheekh Maxamuud (mar labaad)

Xilka hayay: 2022 – Hadda

Waxa uu hadda wado: Dadaallo nabadeed, dhameystirka dastuurka, iyo la dagaalanka kooxaha hubeysan.

Taarikhda somalia 🇸🇴

Laga Bilaabo Xornimada Ilaa Rajo Cusub”

Waxay ahayd 1-dii July, 1960. Qorraxdu waxay u ifaysay dhulka sidii ubax dillaacay. Dadku waxay isugu yimaadeen magaalada Muqdisho iyaga oo lulaya calan buluug ah oo xidig cad dhexda kaga taal. Waxaa la gaaray maalintii la sugayey – maalintii Soomaaliya xornimada heshay.

Waqooyiga iyo Koonfurguna waxay isku biireen, waxayna noqdeen Jamhuuriyadda Soomaaliyeed. Dadku waxay ku heesi jireen: "Dalkaygow ha noolaado!" Waa sheeko dhabta ah, oo laga dhaxlay dhiig iyo dulqaad.

 Laakiin sheekadu halkaas kuma ekaan. Waxaa bilaabmay dadaal ay dadku ku dhisayaan dal cusub: iskuul la dhisayo, waddooyin la samaynayo, iyo calan lagu faanayo. Soomaalida waxay ahayd dad midaysan, af, diin, dhaqan iyo hiddo wadaaga. 

Sanadihii 1970-meeyadii, dalka wuxuu noqday mid awood leh oo Afrikada Geeskeeda laga yaqaan. Waxaa la qoray farta Soomaaliyeed, oo af-Soomaaliga markii ugu horreysay rasmi loo qoray. Waa guul taariikhi ah.

Laakiin nasiib darro, 1991 waxay ahayd sanadka madow. Dowladdii burburtay, dagaallo sokeeye, qaxooti, iyo baaba’. Soomaaliya waxay gashay mugdi dheer. Dad badan waxay qaxeen, qaar waa dhinteen, qaarna waxay noqdeen cod la'aan.

Laakiin mar walba waxaa jiray iftiin yar oo qarinaya rajo. Waxaa soo baxay jiil cusub, mid wax barta, mid qoraya, mid dhisaya. Waxaa jira Soomaalida dibadda joogta ee doonaya inay dalkooda u noqdaan dhakhaatiir, macallimiin, iyo hormuud. Waxaa jira dhallinyaro sida Hibo — kuwa sheekooyinka dhabta ah qori kara.

Maanta, Soomaaliya wali way u socotaa. Maalinba maalinta ka dambeysa waxaa soo muuqda iftiin – inkastoo waddadu dheer tahay. Taariikhda Soomaaliya waa sheeko ay mudan tahay in la xifdiyo, lana sii qoro, si jiilalka dambe u fahmaan waxa la soo maray.

Soomaaliya waa sheeko aan dhamaan – mid dagaal, mid nabad, mid rajo. Waa dalka indhaha sheekada ay ugu jeceyl yihiin.